تحقیق نگاهى به تاريخچه خبررسانى در ايران - پيك و چاپار

دسته بندي : علوم انسانی » تاریخ
نگاهى به تاريخچه خبررسانى در ايران - پيك و چاپار

اشاره: پيشرفت هاى بشر در گذشته و حال و به طور كلى هرگونه دگرگونى در اجتماع از شبكه ارتباطى، راه ها و اطلاع رسانى دقيق، به موقع و درست تاثير مستقيم مى پذيرد. حتى ممكن است كه عدم بهره گيرى صحيح از آن سير پيشرفت تاريخى يك قوم و سرزمين را محدود و كند سازد. اگر توجه كنيم كه جملگى امور حمل و نقل از گذشته از راه زمين انجام مى شده، پست به مثابه تشكيلات مهم در اين مورد سهم قابل توجهى را به خود اختصاص مى دهد و همواره در كانون توجهات دولت ها و حكومتگران بوده است. بحث اين است كه اميران از اين سيستم در جهت تحكيم و تثبيت پايه هاى قدرت و بسط محدوده حكومتى خود تقريباً در سراسر تاريخ بشرى سود جسته اند. در اين گفتار تاريخ و سير شكل گيرى و تحولات تاريخى در ساختار پست از نخستين روز هاى آن تاكنون بررسى شده است.
•••
•دوران باستان
ايرانيان به جهت تسهيل امور و درجه بالاى اهميتى كه رفاه اجتماعى آنان را به دنبال داشت و به علت مهم تر به واسطه قرار گرفتن در جريان اوضاع سياسى و اجتماعى كشور دستگاه منظم، پيشرفته و بسيار دقيق را اختراع كرده و به كار گرفتند. «پيك _ چاپار» كه امروزه به پست (Mail) تغيير ساختار داده دربرگيرنده نام سيستم اطلاع رسانى ايران عصر باستان است. يونانيان متصدى امور پيك را «افدالموس بازيلئوس» (چشم پادشاه) و ايرانيان به كارگزاران خبرى «سپسك» (Spasak) يا چشم و گوش پادشاه مى گفتند. وظيفه اصلى اين دستگاه نظارت و مراقبت در كار هاى ماموران كشورى و لشكرى و اوضاع رعيت و اجتماع و مخابره سريع رويداد ها به پايتخت بود كه موجب مى شد شاه به طور مداوم از امور كشور آگاه باشد. پيك هاى خبرى در ابتدايى ترين شكل خود در تمدن هاى ميان رودان (بين النهرين) مانند آشور، مكده، آكد و بابل ابراز وجود كرد منتها حيطه فعاليت آنها صرفاً سياسى بود و امور حكومتى را به انجام مى رساند. حتى واژه «بريد» (Barid) اصطلاحى كه در دوره اسلامى به پيك و چاپار تعلق مى گرفت ريشه در زبان و فرهنگ بين النهرين دارد. احتمال دارد كه آشوريان گسترش دهنده سازمان خبر رسانى باشند كه هخامنشيان پس از تسخير اين سرزمين آن را مورد بهره بردارى قرار داده و مطابق سليقه و ابتكار خود در آن تغيير و تحول ايجاد كرده باشند. البته هخامنشيان رسم آشور و ماد ها را در اين مورد تكميل كردند. آن عبارت بود از بر پا داشتن يك دستگاه پيك در تمامى راه هاى مواصلاتى كه مشهورترين آن