تحقیق در مورد اخلاق پیامبر

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
مقدمه
پيش از سخن گفتن از اين جنبه مهم در سيره پيامبر(ص)، بهتر آن مي‌بينيم چند نکته زير را يادآور شويم: يکم: عاطفه، بخش مهمي از شخصيت بشري را تشکيل مي‌دهد و واقع‌گرايي، به عنوان مهمترين ويژگي عمومي اسلام، ايجاب مي‌کند آنرا مورد توجه قرار دهيم و در راستاي تحقق ثمرات مورد انتظار، رهنمونش سازيم؛در اينجاست که مي‌بينيم حضرت علي (عليه السلام) در توصيف هماهنگي موجود ميان عوامل تشکيل دهنده شخصيت انساني يعني عقل، انديشه، عاطفه، حواس و رفتار، مي‌فرمايد: «خردها، راهبر و پيشواي انديشه‌ها و انديشه‌ها، راهبر و پيشوا
پيش از سخن گفتن از اين جنبه مهم در سيره پيامبر(ص)، بهتر آن مي‌بينيم چند نکته زير را يادآور شويم:
يکم: عاطفه، بخش مهمي از شخصيت بشري را تشکيل مي‌دهد و واقع‌گرايي، به عنوان مهمترين ويژگي عمومي اسلام، ايجاب مي‌کند آنرا مورد توجه قرار دهيم و در راستاي تحقق ثمرات مورد انتظار، رهنمونش سازيم؛ در اينجاست که مي‌بينيم حضرت علي (عليه السلام) در توصيف هماهنگي موجود ميان عوامل تشکيل دهنده شخصيت انساني يعني عقل، انديشه، عاطفه، حواس و رفتار، مي‌فرمايد: «خردها، راهبر و پيشواي انديشه‌ها و انديشه‌ها، راهبر و پيشواي دل‌ها و دل‌ها، راهبر و پيشواي حواس و حواس، راهبر و پيشواي اندام‌هاي آدمي‌اند.»[1] و بدين ترتيب، ريشه‌هاي رفتار آگاهانه انسان را با دقت بازمي‌گويد.
اسلام در همه اين مراحل، تمامي تلاش و کوشش خود را در جهت پرورش انسان به‌کار مي‌گيرد:
الف ـ عنصر خردورزي غريزي را در انسان مي‌پروراند و او را به تأمل و تدبر و تعقل و استدلال و نظر و امثال آنها، سوق مي‌دهد.
ب ـ بر روش‌هاي منطقي روند خردورزي انگشت مي‌گذارد و از هر شيوه مغاير با گفت‌وگوي سالم و درستي که نتايج آنرا مورد خدشه قرار مي‌دهد، دوري مي‌جويد.
ج ـ عنصر عاطفي را مي‌پروراند و آن‌را با عشق ناب و اصيلي نسبت به پرشکوهترين محبوب يعني پروردگار متعالي که جامع همه گونه کمال مطلق است، سيراب مي‌سازد و عاطفه را به اوج والايي و شکوهش مي‌رساند.
د ـ به شريعت مقدس خود، فطرت گرايي اصيلي را مي‌بخشد که رفتارها را سامان مي‌دهد و نقشه سعادت و خوشبختي آدمي را ترسيم مي‌کند.
ﻫ ـ اراده قوي و آگاهي را پرورش مي‌دهد که فراتر از هر انگيزه عاطفي برافروخته‌اي، اطمينانمان مي‌بخشد که جهت‌گيري عاطفه، جهت‌گيري درستي است و در عين حال آزادي خود در شکل دهي به رفتارها را حفظ مي‌کند و از همين آزادي است که مسئوليت، زاده مي‌شود. ما در شمار آن کسان نيستيم که "اراده" را "عواطف برافروخته" توصيف مي‌کنند وگرنه گرفتار "جبري" مي‌شويم که هم به لحاظ وجداني و هم از نظر شرعي، غيرقابل قبول است. عواطف و احساسات نيز نقش مؤثر خود را بر اراده و رفتار آدمي دارند و هم از اينروست که اسلام به شيوه‌ها و روش‌هاي گوناگون، بر آن انگشت گذارده است؛ از جمله:
1ـ شيوه‌هاي ارشادي مستقيمي که ما را از هواهاي لجام گسيخته و طغياني برحذر مي‌دارند. قرآن کريم مي‌گويد: «أرايت من اتخذ الهه هواه أفانت تکون عليه وکيلا» (سوره فرقان ـ43) (آيا آن کس را ديدي که هواي نفس خود را خداي خويش گرفته است؟ و آيا تو بر او مراقب تواني بود؟)
2ـ شيوه‌هاي غيرمستقيم از جمله استفاده از امثال و داستان‌هايي در ستايش از کساني چون پيامبران که بر هواهاي نفس و اراده خود تسلط يافتند و زمام آن‌را در اختيار خود گرفتند.
3ـ ارايه الگوهاي عملي از رفتار پيامبراکرم(ص) و ديگر پيشوايان اهل بيت بزرگوار و ياران گرامي آن‌حضرت که در مکتب وي پرورش يافتند .
4ـ فراخواندن مسلمانان به هرچه پرشکوه‌تر و والاتر ساختن عشق خود يعني عشق به خدا، عشق به پيامبر و عشق به اهل بيت پاک و ياران مخلص آن حضرت (ص) که تنها در آن‌صورت، عواطف و احساسات در منظومه‌اي پرشکوه و هماهنگ با انديشه و آفريننده کار نيک، سامان مي‌گيرند.
دوم: اين روند تربيتي عواطف و احساسات در پي ريشه‌گيري و تعميق ايمان به خداوند، جامع همه کمالات و نيز پيوند حداکثري انسان با او از يک سو و پروراندن تصور وي از هستي و زندگي با تأکيد بر قرار گرفتن آن‌دو بر اصولي که مهمترين آنها حق، عدالت، عشق و مهر و محبت است و انديشه و عاطفه پس از قرار گرفتن در اين فضا، راه کمال مي‌پويند، از سوي ديگر انجام مي‌پذيرد. سيره پيامبراکرم (ص) و سنت آن‌حضرت نيز در راستاي ريشه‌اي کردن اين مفاهيم والا و ارايه تجسم عيني برتري از آنها مطرح مي‌شود. براي توضيح بيشتر اشاره‌اي به اين