کمیته حسابرسی بعنوان یکی از اجزای اصلی نظام راهبری شرکتی، ناظر نهایی سیستم حسابداری مالی است. به دنبال رسوایی های مالی اخیر، کفایت اثربخشی این کمیته ها به شدت مورد انتقاد قرار گرفت، بنابراین باید بین کمیته حسابرسی که صرفاً بصورت شکلی و ظاهری ایجاد شده و بعنوان حفاظ قانونی و ابزاری برای توجیه اعمال مدیریت مورد استفاده قرار می گیرد با کمیته حسابرسی که بطور اثربخش بر گزارشگری مالی و کنترل نظارت می کند، تمایز قائل شد (عموزاد مهدیرجی وهمکاران،1401)  .در آیین نامه حاکمیت شرکتی تأکید ویژه ای بر استقرار کمیته های حسابرسی بیان شده است، در این راستا، طبق منشور کمیته حسابرسی سازمان بورس اوراق بهادار، هدف از تشکیل کمیته حسابرسی کمک به ایفای مسئولیت نظارتی هیئت مدیره و بهبود آن جهت کسب اطمینان معقول از اثربخشی فرآیندهای حاکمیت شرکتی، مدیریت ریسک و کنترلهای داخلی، سلامت گزارشگری مالی، اثربخشی حسابرسی داخلی، استقلال و اثربخشی حسابرس مستقل و رعایت قوانین، مقررات و الزامات عنوان شده است. به نظر میرسد با استقرار کمیته حسابرسی کارا، کمیته حسابرسی از شکل تشریفاتی خارج شده و کمک شایانی در تحقق اهداف ذکرشده داشته باشد. در ایران مطابق دستورالعمل کنترل های داخلی مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، کلیه ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرا بورس ملزم به تشکیل کمیته حسابرسی و واحد حسابرسی داخلی خود مطابق با الزامات سازمان بورس هستند.

2-2-مفاهیم کمیته حسابرسی 

کمیته حسابرسی، نقش کلیدی در نظارت، بازرسی و مشاوره در مدیریت ریسک سازمانی در اجرای سیستمهای کنترل حسابداری داخلی و تهیه صورت‌های مالی دارد (الماهروگ و همکاران ، 2015). نیاز کمیته حسابرسی برای داشتن یک متخصص مالی در میان اعضای آن، باعث شده است که تحقیقات قابل‌توجهی در مورد این‌که آیا این تخصص مالی تفاوت ایجاد می‌کند یا خیر، صورت بگیرد (کلین  و همکاران، 2006، نیکر  و همکاران ،2013). به‌عنوان‌مثال بدولاتو  و همکاران، (2014) دریافتند که کمیته‌های حسابرسی همراه با تخصص مالی و وضعیت نسبی بالا، با مدیریت سود کمتر مرتبط است. تیان و کیوا  (2012) همچنین دریافتند که حضور یک کارشناس مالی در کمیته حسابرسی، ریسک سازمانی را کاهش می‌دهد درحالی‌که دیویدسون  (2004)، گزارش کردند که زمانی که اعضای جدید کمیته حسابرسی دارای تخصص مالی باشند، واکنش قیمت سهام به‌طور قابل‌توجهی مثبت است. اگرچه روبینسون و البرینگ  (2014) دریافتند که تخصص حسابداری به نظارت کمیته حسابرسی و استقلال حسابرس کمک می‌کند، آن‌ها گزارش می‌دهند که تخصص مالی وسیع‌تر، مکانیسم مؤثری نیست. بدارد و گندرون  (2010) گزارش میدهد که 57% از مطالعات نشاندهنده یک رابطه مثبت بین تخصص مالی و اثربخشی کمیته حسابرسی میباشند، درحالی‌که 10٪ مقالات این رابطه را منفی در نظر می‌گیرند و 33٪ باقی‌مانده، گزارش کرده‌اند که این رابطه خیلی قابل‌توجه نیست. بنابراین، در شواهد ارائه‌شده توسط بدارد و گندرون (2010)، اثربخشی تخصص مالی در کاهش سوء گزارش‌های مالی ارائه‌شده است. طبق نظر کلین  (2002)، اعضای کمیته حسابرسی به‌طور منظم، در نقش خود به‌عنوان ناظران فرایند گزارش دهی مالی شرکت، با مدیران و حسابرسان شرکت به‌منظور بررسی وضعیت مالی شرکت، روند حسابرسی و کنترل حسابداری داخلی ملاقات دارند. برای بهبود اثربخشی رسوایی‌های حسابداری کمیته حسابرسی، مانند رسوایی انرون در ایالات‌متحده، در حال حاضر در بسیاری از کشورها برخی از اعضای کمیته حسابرسی نیاز به تخصص مالی دارند (دونلسون  و همکاران، 2014؛ بدارد و گندرون، 2010؛ کمیته بلوریبون ، 1999؛ دفتر حسابداری عمومی ، 1991؛ قانون ساربینز آکسلی ، 2002؛ کمیته اسمیت ، 2003). بیتی و رامش (2002) معتقدند که نظارت مناسب کمیته حسابرسی بر اقدامات مدیریت و گزارش‌های مالی منجر به افزایش کیفیت آن‌ها می‌گردد که این امر منجر به اطمینان سرمایه‌گذاران و شهرت دهندگان شده و درنهایت منجر به بالا رفتن شهرت شرکت می‌گردد.

كميته حسابرسي ، كميته اي متشكل از اعضاي هيئت مديره است كه به طور معمول در ايران از سه تا پنج نفر مدير غير موظف (يعني نه مدير اجرايي شركت و نه در استخدام شركت)، در جهت ضمانت و افزايش منافع سهامداران و سرمايه گذران عمل كرده و همچنين به عنوان يك سازو كار كنترلي با هدف كاهش عدم تقارن اطلاعات بين سهامدران و ساير ذينفعان تشكيل مي شود(محمديان ، 1390). از جمله وظايف كميته حسابرسي، كمك به انتخاب حسابرس، مديريت فرايند كار حسابرسي، كمك به اعضاي هيئت مديره در درك بهتر نتايج حسابرسي و همكاري با مديريت و حسابرس مستقل در حل مشكلات كنترل داخلي يا نقاط ضعف مشخص شده طي عمليات حسابرسي است. كميته هاي حسابرسي بايد به طرز صحيح سازماندهي شوند و مورد استفاده قرار گيرند، در اين صورت، اين كميته ها مي توانند براي كليه گروهاي علاقه مند منافع چشمگيري داشته باشند. كميته هاي حسابرسي مي توانند وظيفه ي مباشرت گزارشگري هيئت مديره را تقويت كنند، همچنين مي توانند ارتباط بين حسابرس مستقل و مديريت را بهبود ببخشند و ميزان استقلال حسابرس را از طريق خدمت كردن به عنوان سپر بين حسابرس و مديريت افزايش دهند . همچنين كميته هاي حسابرسي به مؤديان مالياتي و اعتبار دهندگان كمك مي كنند تا مطمئن شوند منافع آن ها در اثر انجام حسابرسي به حداكثر مي رسد (اعتمادي و شفاخيبري ، 1390).

کمیته حسابرسی از اجزای ارکان راهبری بنگاه تلقی می‌شود و عاملی تعیین کننده در روند گزارشگری مالی است، که اعتبار صورت‌های مالی حسابرسی شده را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر، شرکت‌ها و سهامداران برای نظارت دقیق‌تر بر زمینه‌هایی همچون ریسک، جلوگیری از اتلاف منابع شرکت، صحت گزارشگری مالی و رعایت الزامات قانونی و مقرراتی، بر قضاوت اعضای کمیته حسابرسی اتکا می‌کنند.مسئولیت کمیته حسابرسی نظارت بر موضوعات با اهمیت گزارشگری مالی، کنترل رعايت استانداردهای حسابداری و اطمینان از افشای کلیه اطلاعات لازم برای تصمیم گیری می‌باشد (باقرزاده، 1389). کمیته حسابرسی باید به نحوی مناسب برای انجام وظایف خود ایفای نقش کند. یک منشور شفاف و مکتوب به کمیته و دیگران در درک مسئولیت‌های آن‌ها کمک می‌کند. براساس منشور کمیته حسابرسی مصوبه 23/11/1391 سازمان بورس اوراق بهادار تهران، کمیته حسابرسی از 3 تا 5 عضو که اکثریت آن‌ها مستقل و تخصص مالی دارند با انتخاب و انتصاب هیئت مدیره تشکیل می‌شود. آزادی و همکاران (1394) نشان می‌دهند که نقش کمیته حسابرسی مستقل و تخصص مالی اعضا کمیته حسابرسی بر افشای اطلاعات موجب اعتبارگزارش دهی، کاهش در عدم تقارن اطلاعاتی و شفافیت‌های اطلاعاتی و مالی می‌باشد، به گونه‌ای که می‌توان در جهت کسب برتری رقابتی و نیل به اهداف بلند مدت شرکت‌ها به کارگرفته شود. 

2-1- مقدمه

2-2-مفاهیم کمیته حسابرسی

2-3-ویژگی های کمیته حسابرسی

2-3-1- تخصص کمیته حسابرسی

2-3-2- استقلال کمیته حسابرسی

2-3-3-تعداد اعضای کمیته حسابرسی

2-3-4-تخصص مالی کمیته حسابرسی

2-3-5-قدرت و اختیار کمیته حسابرسی(اقتدار)

ویژگیهای کمیته حسابرسی از دید کورنجو و همکاران (2019)

2-4-مبانی نظری ارتباط کمیته حسابرسی

2-4-1-ارتباط کمیته حسابرسی ونظام راهبری

2-4-2-ارتباط کمیته حسابرسی و عملکردمالی شرکت

2-4-3-ویژگیهای كميته حسابرسي و كيفيت گزارشگري مالي

2-4-4-حضور زنان در کمیته های حسابرسی

2-5-مسئولیت اصلی کمیته حسابرسی

2-6-اهمیت ضرورت مطالعه کمیته حسابرسی

2-7-کیفیت واثربخشی کمیته های حسابرسی

2-8- حسابرسی داخلی

2-9- هنجارهای تیم حسابرسی

2-10- پیشینه تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع کمیته حسابرسی

2-10-1- پیشینه داخلی تحقیقات انجام شده کمیته حسابرسی1403-1402

2-10-2- پیشینه خارجی تحقیقات انجام شده کمیته حسابرسی 2022-2023

منابــــع